Νίκος Γιαννής: Ας αποκρατικοποιήσουμε την Ευρώπη

Συνέντευξη στο Γιάννη Δήμα

Τα εθνικά κράτη δεν μπορούν να είναι κυρίαρχα με τον τρόπο και την ένταση που ήταν κάποτε. Ας αποκρατικοποιήσουμε λοιπόν την Ευρώπη. Αρμοδιότητες, κυριαρχία, εξουσία, δημοκρατία, που χάθηκαν στο εθνικό επίπεδο, χωρίς να έχουν ανακτηθεί στο ευρωπαϊκό, είναι σοβαρό πρόβλημα. Η Ευρώπη δεν θα ενωθεί αν δεν γίνει δημοκρατική.

FACES Magazine

Ο Νίκος Γιαννής, καθηγητής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής, μόνιμο στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, διευθυντής του περιοδικού Ευρωπαϊκή Έκφραση, και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Πολιτιστικού Κέντρου Άμπελος, γνωστός ως ένας από τους σημαντικότερους φιλελεύθερους διανοούμενους, έδωσε την ακόλουθη συνέντευξη σε περιοδικό της ομογένειας στις Βρυξέλλες,  την οποία αξίζει να διαβάσουμε και στην Ελλάδα.

Kύριε Γιαννή, μεταρρυθμίσεις είναι δυνατόν να γίνουν στην σημερινή Ελλάδα;

Ν. Γιαννής: Υπάρχουν δύο ειδών μεταρρυθμίσεις. Αυτά που πρέπει ν’ αλλάξει το κράτος κι αυτά που πρέπει ν’ αλλάξει ο καθένας μας. Ως προς αυτά που πρέπει ν’ αλλάξει το κράτος δεν είναι καθόλου εύκολο. Γιατί το κράτος, διευθύνεται από την πολιτική δια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας κι εμείς οι πολίτες ψηφίζουμε ως αντιπροσώπους εκείνους που ταιριάζουν καλύτερα στα συμφέροντα και στο αξιακό μας σύστημα. Κι εκείνοι φυσικά κάνουν το ίδιο, φροντίζουν τον εαυτό τους, οι δύο πλευρές του μαντηλιού του Ζαλόγγου. Επίσης τι αξιοπιστία για να μας βγάλουν έχουν εκείνοι που μας έβαλαν; Άρα θα πρέπει ν’ αλλάξει ο καθένας μας, για ν’ αλλάξει το κράτος. Ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων πράγματι αλλάζει, βελτιώνεται, ο πολιτικός του αντικατοπτρισμός όμως έρχεται με καθυστέρηση. Έτσι συμβαίνει πάντα με την πολιτική, έπεται των εξελίξεων, οι άνθρωποι και τα γεγονότα «τρέχουν» πιο γρήγορα. Μεταρρυθμίσεις σημαίνει ξεβόλεμα, αβεβαιότητα, ενδεχόμενη απόδοση σε ένα απροσδιόριστο μελλοντικό χρόνο, εξοικείωση με το ρίσκο. Η πλειοψηφία είναι «σιγουρατζήδες», αλλαγή εκ του ασφαλούς, όμως αυτό δεν υπάρχει. Επομένως η πρόοδος στην ελληνική περίπτωση, δεν μπορεί να είναι κυρίως ιθαγενής, έρχεται κυρίως από την ΕΕ, απ’ έξω. Άρα χωρίς συστράτευση εμάς των ιδίων, η πρόοδος θα είναι πιο αργή και ενίοτε θα υπηρετεί περισσότερο αλλότρια συμφέροντα.

Ρόλος της Τρόικας στην ελληνική κρίση – θετικός; Αρνητικός; Λάθη;

Ν. Γιαννής: Μια τεχνοκρατική αξιολόγηση είναι πολύ δύσκολη υπόθεση και πρέπει να την κάνουν ανεξάρτητοι τεχνοκράτες. Αν κρίνουμε κατ΄ αποτέλεσμα σήμερα, τα πράγματα δεν πήγαν καλά, πήγαν χειρότερα απ’ ότι είχε προβλεφθεί. Μακάρι αυτό να σημαίνει ότι σε βάθος χρόνου θα αποδώσουν. Το επιχείρημα ότι δεν είχε υπολογισθεί η κοινωνική αντίδραση εκθέτει και τις δύο μεριές. Γιατί οι γνωρίζοντες όφειλαν να γνωρίζουν με τι έχουν να κάνουν και οι Έλληνες γιατί αποδυναμώνουν τον ισχυρισμό τους ότι εμείς κάναμε ότι μπορούσαμε κι εφαρμόσαμε αυτά που μας είπατε. Έτσι μια μόνον πιθανότητα έχουν οι ουσιαστικές  μεταρρυθμίσεις, «από πάνω»: να εκλεγεί δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ, με τη λαϊκή εντολή που υποψιαζόμαστε ότι θα ζητήσει και, εξαπατώντας τους ψηφοφόρους του, να προβεί σε αυτές. Θα του χρειαστούν στελέχη του μεταρρυθμιστικού χώρου κι ορισμένοι από τα φθαρμένα κόμματα, δίκοι του μάλλον λίγοι. Συνδέεται με τον πραγματικό κόσμο αυτό;

Ευρωσκεπτικισμός: Βρίσκεται σε έξαρση; Ποια τα αντίδοτα;

Ν. Γιαννής: Το πρόβλημα δεν είναι η ενωμένη Ευρώπη αλλά η απουσία της και η συνεπαγόμενη υπερ-παρουσία των κρατών σε βάρος ενός κοινού, συνεκτικού, ευρωπαϊκού πολιτικού ιστού. Τα εθνικά κράτη δεν μπορούν να είναι κυρίαρχα με τον τρόπο και την ένταση που ήταν κάποτε. Ας αποκρατικοποιήσουμε λοιπόν την Ευρώπη. Αρμοδιότητες, κυριαρχία, εξουσία, δημοκρατία, που χάθηκαν στο εθνικό επίπεδο, χωρίς να έχουν ανακτηθεί στο ευρωπαϊκό, είναι σοβαρό πρόβλημα. Η Ευρώπη δεν θα ενωθεί αν δεν γίνει δημοκρατική. Η Ευρώπη δεν θα γίνει δημοκρατική αν δεν γίνει μια ομοσπονδία. Ας συζητήσουμε για τη μορφή της, τις συνταγματικές και θεσμικές της ισορροπίες. Τα κράτη δεν θα καταργηθούν, χωρίς αυτά δεν μπορεί να υπάρξει μια ομοσπονδία. Το ζήτημα είναι να αποφασίσουμε αν θέλουμε μια Ευρώπη ισχυρή ή αδύναμη. Φυσικά η κατάσταση σε κάθε χώρα είναι διαφορετική, αλλά όπως συμβαίνει και στις οικογένειες έχουμε τη δύναμη να ξεπεράσουμε τις προκλήσεις, εφόσον συνεργαστούμε για μια ΕΕ λιτή και ευέλικτη, πιο δημοκρατική, διαφανή και υπόλογη στους πολίτες. Το σημερινό ευρωπαϊκό έλλειμμα και η Ευρώπη των κρατών υπονομεύει την ελληνικότητα, όχι η ανάδειξη του κοινού ευρωπαϊκού σπιτιού και η ενότητα μέσα από τη διαφύλαξη και προαγωγή της διαφορετικότητας.